Publikacje

Olga Dzikowska-Diduch

Założenia: Dysfunkcja śródbłonka odgrywa kluczową rolę w zapoczątkowaniu i progresji miażdżycy. Ostatnie badania sugerują, że miażdżyca może być czynnikiem ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ), a ponadto u pacjentów po przebytej ŻChZZ częściej dochodzi do nagłych tętniczych zdarzeń sercowo-naczyniowych. Palenie papierosów, otyłość, hipercholesterolemia, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca to wspólne czynniki ryzyka miażdżycy i ŻChZZ. Wszystkie te czynniki prowadzą do dysfunkcji śródbłonka. Hipoteza badawcza: W niniejszej pracy postawiono hipotezę, że upośledzenie funkcji śródbłonka częściej występuje u pacjentów z ŻChZZ i może predysponować do nawrotu ŻChZZ. Metoda: Do badania włączono chorych poniżej 50 roku życia, po przebytej, co najmniej 6 miesięcy wcześniej ostrej zatorowości płucnej (OZP), bez istotnych chorób współwystępujących i ochotników dobranych pod względem wieku i płci. Funkcję śródbłonka oceniano za pomocą ultrasonograficznej analizy rozszerzalności tętnicy ramiennej pod wpływem zwiększonego przepływu (FMD), a następnie obserwowano poszerzenie tętnicy indukowane nitrogliceryną podawaną podjęzykowo (NMD). W dniu badania pobierano także krew do oznaczenia stężenia ADMA (Xpress ELISA, producent Immunodiagnostik AG), sVCAM-1 (Human sVCAM-1, ELISA Kit, producent Biovendor), sICAM-1 (Human sICAM-1,ELISA Kit, producent Biovendor) i selektyny E (Human CD62E - E Selectin, ELISA Kit, producent Diaclone). Następnie pacjenci byli obserwowani pod kątem nawrotu ŻChZZ w ramach Poradni Przyklinicznej. Wyniki: Do pracy włączono 82 pacjentów (38 K, średni wiek 38 ± 11 lat) po przebytej (średnio 1,1 ± 0,7 roku) OZP, oraz 30 ochotników (15 K, średni wiek 38 ± 12 lat). U pacjentów po przebytej OZP stwierdzono mniejsze FMD tętnicy ramiennej w porównaniu z grupą kontrolną [5,3 % (0,8 - 20,3) vs. 13,8 % (4,1 - 24,3); p < 0,0001]. U chorych po przebytej OZP stwierdzono istotnie wyższe stężenie: sVCAM-1 [631 ng/ml (105 - 2382) vs. 495 ng/ml (348 - 934); p = 0,04] i sICAM-1 [679 ng/ml (279 - 1006) vs. 600 ng/ml (394 - 766); p = 0,002]. W czasie obserwacji (min. 12, maks. 72 miesiące, mediana 36 miesięcy) po ocenie śródbłonka rozpoznano 19 nawrotów ŻChZZ: 15 (79%) epizodów wystąpiło w grupie 12 z niesprowokowaną OZP w wywiadzie, a 4 zdarzenia u osób, które miały wcześniej rozpoznaną OZP związaną z określonym czynnikiem ryzyka. Na podstawie krzywej ROC wyznaczono punkty odcięcia dla biomarkerów wskazujące na wysokie ryzyko nawrotu. W grupie pacjentów z pierwotnie rozpoznaną niesprowokowaną OZP, u 17 z 43 stwierdzono stężenie selektyny E < 39 ng/ml i sICAM-1 > 655 ng/ml, warto podkreślić, że u 11 z nich (65 %) rozpoznano nawrót ŻChZZ. Natomiast stężenie ≥ 39 ng/ml dla selektyny E i ≤ 655 ng/ml dla sICAM-1 wskazywały osoby, u których nawrót ŻChZZ nie wystąpił. Wnioski: Pacjentów po przebytej OZP cechuje upośledzona funkcja śródbłonka oceniona za pomocą FMD oraz stężenia biomarkerów: sVCAM-1 i sICAM-1. Ocena śródbłonka u pacjentów z ŻChZZ może być pomocna w przewidywaniu nawrotu ŻChZZ. Niskie stężenia selektyny-E i wysokie stężenie sICAM-1 są związane z wysokim ryzykiem nawrotu choroby, szczególnie u pacjentów po przebytej niesprowokowanej OZP